Page 13 - Play v1.0 gujarati class 7
P. 13
yüktfe ‚tÏÞk™wt Ëþktfe ‚tÏÞk{kt Y…ktŒhý (Octal to Decimal Conversion)
rîytfe ‚tÏÞk™e su{ Œ{u yüktfe ‚tÏÞk™u …ý Ëþktfe ‚tÏÞk{kt Y…ktŒrhŒ fhe þfku. yk {kxu s{ýe ƒkswÚke ‚tÏÞk™k Ëhuf
ytf™u 8™e ðÄŒe sŒe ½kŒ ðzu „wýðk{kt ykðu Au. WËknhý Œhefu,
WËknhý 1: yüktfe ‚tÏÞk (37) ™u Ëþktfe ‚tÏÞk{kt Y…ktŒrhŒ fhku. WËknhý 2: yüktfe ‚tÏÞk (467) ™u Ëþktfe ‚tÏÞk{kt Y…ktŒrhŒ fhku.
8
8
0
1
(37) = 3 × 8 + 7 × 8 (467) = 4 × 8² + 6 × 8¹ + 7 × 8⁰
8
8
= 24 + 7 = 4 × 64 + 6 × 8 + 7 × 1
(37) = (31) 10 (467) =(311) 10
8
8
‚ku¤ytfe ‚tÏÞk™wt Ëþktfe ‚tÏÞk{kt Y…ktŒhý (Hexadecimal to Decimal Conversion)
s{ýe ƒkswÚke ‚tÏÞk™k Ëhuf ytf™u 16™e ðÄŒe sŒe ½kŒ ðzu „wýe™u Œ{u ‚ku¤ytfe ‚tÏÞk™u Ëþktfe ‚tÏÞk{kt Y…ktŒrhŒ fhe
þfku. WËknhý Œhefu,
WËknhý 1: (3B) ™u Ëþktfe ‚tÏÞk{kt Y…ktŒrhŒ fhku. WËknhý 2: (3A4) ™u Ëþktfe ‚tÏÞk{kt Y…ktŒrhŒ fhku.
16
16
0
1
3B = 3 × 16 + 11 × 16 (3A4)₁₆ = 3 × 16² +10 × 16¹ + 4 × 16⁰
16
= 48 + 11 = 768 + 160 + 4
(3B) = (59) (3A4)₁₆ = (932)₁₀
10
16
rîytfe ‚tÏÞk …h fkÞkuo (Operations on Binary Numbers)
„rýŒ™e su{ fBÃÞqxh …ý rîytfe ‚tÏÞkyku …h ‚hðk¤ku, ƒk˃kfe, „wýkfkh y™u ¼k„kfkh suðk rðrðÄ fkÞkuo fhe
þfu Au.
rîytfe ‚hðk¤k (Binary Addition)
rîytfe ‚hðk¤k Ëþktfe ‚tÏÞk™k ‚hðk¤k suðk s Au. ßÞkhu ‚hðk¤k™e ®f{Œ 10 fu 11 ÚkE™u 1Úke ðÄe òÞ íÞkhu
nk÷™k MÚkk™™e zkƒe ƒksw ykðu÷k ytf …h ðÆe 1 W{uhðk{kt ykðu Au.ƒu rîytfe ytfku™k ‚hðk¤k {kxu™k r™Þ{ku
™e[u {wsƒ Au:
X Y X + Y
0 0 0 + 0 = 0
0 1 0 + 1 = 1
1 0 1 + 0 = 1
1 1 1 + 1 = 10 (ðÆe 1)
WËknhý Œhefu, [k÷ku yk…ýu rîytfe ‚tÏÞkyku (101111) y™u (10111) ™ku ‚hðk¤ku fheyu.
2
2
1 1 1 1 1 _____ ðÆe
1 0 1 1 1 1
+ 1 0 1 1 1
1 0 0 0 1 1 0
ytf ÃkØrík 11

