Page 13 - Play v1.0 gujarati class 7
P. 13

yüktfe ‚tÏÞk™wt Ëþktfe ‚tÏÞk{kt Y…ktŒhý (Octal to Decimal Conversion)
                 rîytfe ‚tÏÞk™e su{ Œ{u yüktfe ‚tÏÞk™u …ý Ëþktfe ‚tÏÞk{kt Y…ktŒrhŒ fhe þfku. yk {kxu s{ýe ƒkswÚke ‚tÏÞk™k Ëhuf

                 ytf™u 8™e ðÄŒe sŒe ½kŒ ðzu „wýðk{kt ykðu Au. WËknhý Œhefu,
                 WËknhý 1: yüktfe ‚tÏÞk (37)  ™u Ëþktfe ‚tÏÞk{kt Y…ktŒrhŒ fhku. WËknhý 2: yüktfe ‚tÏÞk (467)  ™u Ëþktfe ‚tÏÞk{kt Y…ktŒrhŒ fhku.
                                                                                              8
                                          8
                                             0
                                   1
                     (37)   = 3 × 8  + 7 × 8                       (467)  = 4 × 8² + 6 × 8¹ + 7 × 8⁰
                         8
                                                                        8
                               = 24 + 7                                       = 4 × 64 + 6 × 8 + 7 × 1
                     (37)   = (31) 10                              (467)  =(311) 10
                         8
                                                                        8
                 ‚ku¤ytfe ‚tÏÞk™wt Ëþktfe ‚tÏÞk{kt Y…ktŒhý (Hexadecimal to Decimal Conversion)
                 s{ýe ƒkswÚke ‚tÏÞk™k Ëhuf ytf™u 16™e ðÄŒe sŒe ½kŒ ðzu „wýe™u Œ{u ‚ku¤ytfe ‚tÏÞk™u Ëþktfe ‚tÏÞk{kt Y…ktŒrhŒ fhe
                 þfku. WËknhý Œhefu,
                 WËknhý 1: (3B)  ™u Ëþktfe ‚tÏÞk{kt Y…ktŒrhŒ fhku.    WËknhý 2: (3A4)  ™u Ëþktfe ‚tÏÞk{kt Y…ktŒrhŒ fhku.
                                16
                                                                                    16
                                                 0
                                     1
                     3B    = 3 × 16  + 11 × 16                     (3A4)₁₆ = 3 × 16² +10 × 16¹ + 4 × 16⁰
                        16
                               = 48 + 11                                       = 768 + 160 + 4
                     (3B)  = (59)                                  (3A4)₁₆ = (932)₁₀
                                  10
                         16
                     rîytfe ‚tÏÞk …h fkÞkuo (Operations on Binary Numbers)

                 „rýŒ™e su{ fBÃÞqxh …ý rîytfe ‚tÏÞkyku …h ‚hðk¤ku, ƒk˃kfe, „wýkfkh y™u ¼k„kfkh suðk rðrðÄ fkÞkuo fhe
                 þfu Au.
                 rîytfe ‚hðk¤k (Binary Addition)

                 rîytfe ‚hðk¤k Ëþktfe ‚tÏÞk™k ‚hðk¤k suðk s Au. ßÞkhu ‚hðk¤k™e ®f{Œ 10 fu 11 ÚkE™u 1Úke ðÄe òÞ íÞkhu
                 nk÷™k MÚkk™™e zkƒe ƒksw ykðu÷k ytf …h ðÆe 1 W{uhðk{kt ykðu Au.ƒu rîytfe ytfku™k ‚hðk¤k {kxu™k r™Þ{ku
                 ™e[u {wsƒ Au:


                                             X                Y                  X + Y

                                              0               0                0 + 0 = 0

                                              0               1                0 + 1 = 1
                                              1               0                1 + 0 = 1

                                              1               1           1 + 1 = 10 (ðÆe 1)


                 WËknhý Œhefu, [k÷ku yk…ýu rîytfe ‚tÏÞkyku (101111)  y™u (10111)  ™ku ‚hðk¤ku fheyu.
                                                                               2
                                                                 2

                                                    1    1  1  1  1    _____  ðÆe
                                                    1    0  1  1  1  1
                                                 +       1  0  1  1  1

                                                 1  0    0  0  1  1  0






                                                                                                   ytf ÃkØrík 11
   8   9   10   11   12   13   14   15   16   17   18